Jüpiter'deki Büyük Kırmızı Lekenin Sırrı Nedir!

Yazının altında acelesi olanlar için özet bilgi mevcut, ama biz yine de hepsini okumanızı öneriyoruz :)

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerden kaç tanesini çıplak gözle görebilirsiniz? Birkaç tanesini seçebilmek oldukça kolay, fakat ya diğerleri?.. Mesela herkes dünyanın uzaydan nasıl göründüğünü biliyor. Hatta bazıları yüzeyindeki su miktarından dolayı Dünya’yı mavi bir miskete benzetiyor. Peki Jüpiter deyince akla ilk ne geliyor? 

Jüpiter’i Kırmızı Lekesiyle Tanıyoruz

Birçok insan Mars’ı, artık kendi imzası haline gelmiş olan kırmızı rengiyle tanıyor. Aynı şekilde insanlar Satürn’ü, benzersiz halkalarını görünce tanıyabiliyor. Jüpiter’i ilk akla getiren ise hiç kuşkusuz onun Büyük Kırmızı Leke’sidir.

Büyük Kırmızı Leke Aslında Nedir?

Neden Jüpiter’in üzerinde kocaman bir kırmızı leke vardır? Devasa bir Güneş yanığı olabilir mi? Yoksa uzaylılar oraya bir şeyler mi bıraktılar? Elbette bu inanılması zor şeylerin hiçbiri, doğru cevabın yanından bile geçmiyor. Çünkü orada olan şey, aslında kocaman bir fırtına…

Eğer kıyaslarsak, Dünya’da oluşan fırtınalar Jüpiter’dekilerin yanında önemsiz ve küçücük kalır. Dünya’da oluşanların en büyük ve güçlü olanları, saatte yaklaşık 320 km’lik bir hızla 1600 km kadar yol kateden dev fırtınalardı.

Peki Bu Kırmızı Leke Kaç Yıldır Var?

Jüpiter’deki Büyük Kırmızı Leke, saatte yaklaşık 640 km’lik hızla ilerler ve Dünya’nın 1,3 katı büyüklüğündedir. Bu fırtına Jüpiter’i en az 150 yıldır kasıp kavuruyor ve muhtemelen 400 yıl daha devam edecek. Dünya’nın en uzun süren kasırgası ise 1994’te meydana gelen ve 31 gün süren John Kasırgası’dır.

Neden Bu Kadar Süredir Durmadı?

Nasıl böyle büyük bir fırtına bu kadar uzun bir süre esip gürleyebilir? Aslında Büyük Kırmızı Leke’nin bu kadar uzun ömürlü olmasının sebebi, Jüpiter’in kendisinden kaynaklanıyor. Jüpiter Dünya’dan 1000 kat daha büyük, ama çoğunluğu gaz kütlesinden ibaret. Bu da Jüpiter’in Dünya’daki gibi, fırtınaları zayıflatabilecek katı bir yüzeye sahip olmadığı anlamına geliyor.

Büyük Kırmızı Leke’nin diğer fırtınalardan daha uzun sürmesinin başka bir sebebiyse, zıt yönlerden hareket eden iki yüksek hızlı hava akımının arasında yer almasıdır. Bilim insanlarına göre bu fırtına, zıt yönlerde hareket eden iki konveyor bandının arasına yakalanmış bir çıkrığa benzemekte.

Büyük Kırmızı Leke Durmadan Küçülüyor!

Uzun süre varlığını sürdürmüş olsa da, Büyük Kırmızı Leke durmadan küçülüyor! 1800’lü yılların sonlarında Büyük Kırmızı Leke Dünya’nın 4 katı büyüklüğündeydi. Voyager 2’nin Jüpiter’e gönderildiği 1979 tarihine kadar, Dünya’nın iki katı büyüklüğünde olacak şekilde küçülmüştü.

Büyük Kırmızı Leke bugün Dünya’nın sadece 1,3 katı büyüklüğünde. Bilim insanlarının tahminlerine göre de bugünün yeni nesli yaşlanana kadar yok bile olabilir.

Peki Bu Fırtına Neden Kırmızı Görünüyor?

NASA’nın Juno uzay aracından gelen bilgiler ve fotoğraflar sayesinde bilim insanları Jüpiter ve Büyük Kırmızı Leke üzerindeki araştırmalarını devam ettiriyor. Bazı araştırmacılar hala bu fırtınanın neden kırmızı göründüğüne dair mantıklı bir açıklama getirmeye çalışıyor. Şu ana kadar açıklanan en mantıklı sebep ise Güneş’ten gelen kozmik ışınlar ve ultraviyole radyasyonunun Jüpiter’in atmosferindeki amonyum hidrosülfit ile reaksiyona girmesidir.

Özet:

Jüpiter’in üzerindeki kırmızı lekeye Büyük Kırmızı Leke deniyor ve bu lekenin aslında devasa bir fırtına olduğu biliniyor.

Dünya’daki en büyük fırtına saatte yaklaşık 320 km’lik bir hıza ulaşırken, Jüpiter’deki bu büyük fırtına saatte 640 km’lik bir hıza ulaşıyor.

Dünya’da en fazla süre kalan kasırga 1994 yılındaki John Kasırgası'dır ve 31 gün sürmüştür. Jüpiter’deki bu fırtına ise 150 yıldır hiç durmadan günümüze kadar geldi.

Dünya’dakilere kıyasla Jüpiter’deki bu fırtınanın çok uzun sürmesinin sebebi, Jüpiter’in yüzeyinin çoğunluğunun gazlardan oluşmasıdır; sert bir yüzeyi olmadığı için de oluşan hava olaylarını zayıflatamıyor.

Büyük Kırmızı Leke uzun ömürlü olsa da durmadan küçülme eğiliminde. Tahminlere göre bir insan hayatı kadar ömrü kalmış bile olabilir.

Kaynak:

https://wonderopolis.org/wonder/why-is-there-a-great-red-spot-on-jupiter

"NASA-Rusya Ortaklığında Bir Uzay Projesi: Derin Uzay Kapısı" başlıklı yazıyı okumak için buraya tıklayın.

Yorum Bırakmayı Unutma Lütfen :)

Yorumların bizim için değerli. Yazıyı okuduktan sonra yorum yaparak Bilim Ayısı'nın içerik kalitesine katkıda bulunabilirsin. Bu sayede biz de daha kaliteli içerikleri seninle daha hızlı paylaşabiliriz.

Sol üst köşedeki oka tıklayarak Anasayfa üzerindeki sosyal medya ikonlarından sosyal medyada bizi bulabilir ve ilgi çekici paylaşımlarımızı takip edebilirsin.

E-posta ile abone olarak yayınladığımız yeni içeriklerden ücretsiz haberdar olabilirsin.

Aklına takılan ve senin için araştırıp yayınlamamızı istediğin ne varsa yoruma konusunu bırakabilir ya da anasayfadaki "İletişim" menüsünden bize ulaşabilirsin.