Sporla Üreyen Çiçeksiz Bitki Ailesi: Eğreltiler

Çiçeksiz bir bitki ailesi olan eğreltiler, sporla ürerler. Bu şubenin birçok bireyi vardır. Baktığımızda, bir kısım sporla ürerken diğer kısım ise eşeyli ürüyor. Biraz da olsa ilginç özelliklere sahip olan eğreltiler ile karşınızdayız. Şimdi gelin hep beraber eğreltilerin nasıl özelliklere sahip olduğunu ve türlerini inceleyelim

Çiçeksiz olduklarından dolayı tohumla değil de sporlarla üreyen çiçeksiz bitkiler şubesine verilen ad. (Pteridophyta) Damarlara sahip olan, (çiçeksiz bitkilerde başka bir örneğine rastlanmayan bir özellik) bazı uzmanlar tarafından “borulu çiçeksiz bitkiler” diye de adlandırılan eğreltiler ailesi üyeleri aynı kara yosunları, su yosunları ve at kuyrukları gibi yaşam çevrimleri sırasında birbirini takip eden iki farklı biçime girerler.  

Çevrimin ana bölümünde eğrelti, toprak altındaki kısa bir saptan çıkan kökler toprak içinde aşağı, “yaprakları” ise yukarı doğru büyür. Bu evreye, “yaprak”ların iç yüzündeki keselerinde spor üretildiği için “sporlu bitki kuşağı” adı verilir. Sporlar havaya saçılırlar ve nemli bir toprağa düştüklerinde çimlenip “ön çim” adı verilen,  2-3 m eninde kalıp biçime sahip olan bitkiler üretirler. Ön çimler, ancak mikroskop altında gözlemlenebilecek kadar küçük yumurta hücreleri ve spermler bulunan cinsel organlar içerirler. Ön çim nemli olduğu zaman spermler yüzerek yumurtayı döllemeye çalıştıkları için, eğreltiler yalnızca nemli bölgede eşeyli üreme gerçekleştirirler. Döllenmeden sonra yumurta hücresi gelişir ve yeni bir sporlu bitki oluşmuş olur.

Bazı eğrelti türleri, eşeysiz üremeyle yaprak sürgünleri ve kök sapları aracılığıyla çoğalabilirler. Elde edilen pek çok eğrelti fosilinde, günümüzdeki eğreltilerin tersine, tohumlar bulunduğu gözlenmiştir. Günümüzdeki eğreltilerin bazıları fosil örneklere yakından benzerken diğer türlerin çoğu ise oldukça büyük bir evrim geçirmiştir. Tropikal bölgelerdeki ağaçsı eğreltilerin boyu 25 m’yi geçmektedir. Bu cins, Marattia cinsidir ve kendi içerisinde 60 farklı tür içerir. Başka bir tür olan Kral eğreltisi ise Kuzeybatı Avrupa’nın ve Kuzey Amerika’nın nemli ve bataklık bölgelerinde yetişir. Elverişli koşullar içerisinde boyu 1,8m’yi aşabilir.

KAYNAKÇA

Grolier International Americana Encyclopedia