Zehir nedir ?
Vücuda alındığında ya da temas ettiğinde dokuların
işlevlerini bozan maddelere denir. Ortaya çıkan bozukluğa da zehirlenme denir.
Zehirli Maddenin Vücuttan Atılması
Zehirli gazların solunmasına bağlı zehirlenmelerde hastayı
bulunduğu kapalı ortamdan uzaklaştırıp
açık havaya çıkarmak gerekir.
Ağız yoluyla zehirlenme durumunda kusturma ya da midenin yıkanmasıyla mide boşaltılır.
Not: Kusturmanın tehlikeli olduğu durumlar da vardır. Tuz ruhu (hidroklorik asit) ve kezzap (nitrik asit) gibi asitler, çamaşır suyu (sodyum hidroksit) ve amonyak gibi alkaliler yakıcı zehirlerdir. Kusmayla bu maddeler yemek borusuna, boğaza ve ağza daha çok zarar verecektir. Böyle durumlarda mide yıkanır.
Zehirlenmeler 3 ana gruba ayrılır:
- Ağız yoluyla
- Solunum yoluyla
- Deri yoluyla
Ağız Yoluyla Zehirlenmeler
Yakıcı maddeler: Evlerde en çok kullanılan yakıcı maddeler
çamaşır suyu ve tuz ruhu (hidroklorik asit) olarak bilinir. Bu ürünlerin içilmesi,
ağız ve üst sindirim yolları mukozasında örselenmeye bağlı belirtilere yol
açar.
Tedavi:
Süt ya da magnezyum sütü, alüminyum hidroksit ve nişastalı su gibi mukoza koruyucu maddeler verilerek zarar veren sıvının seyreltilmesi sağlanır. Kan, plazma ve sıvı verilmesi, ödemler için kortizon; darlık oluşmasını önlemek için yemek borusuna tüp sokulması gibi tedavi girişimleri uygulanır.
Deterjanlar:
Anyonik (leke ve kir çıkarıcılar), katyonik (yumuşatıcılar),
iyonik olmayan olmak üzere 3 gruba
ayrılırlar:
Anyonik deterjanların yol açtığı belirtiler bulantı, kusma ve ishalle birlikte hafif mide-bağırsak örselenmesidir.
İyonik olmayan deterjanların hiçbir zehirli etkisi yoktur.
Katyonik deterjanlar sindirim yolları için son derece zararlıdır. Ağza alındığında bulantı, kusma, tansiyon düşmesi, şok, çırpınma nöbetleri ve komaya neden olabilir.
Tedavi:
Sıvı ve bağlayıcı maddeler (magnezyum sütü, alüminyum hidroksit, nişastalı su) verilmelidir.
Panzehir: Sabun, emilmeyen katyonik deterjanları etkisizleştirmeye yarayan önemli bir panzehirdir.
Kozmetikler:
Parfüm, oje, aseton, tıraş losyonları, deodorantlar, saç
tonikleri, güneş yağı ve kremleri, kolonyalar. Bu maddelerin ağızdan alınması kusmaya, bazen de sarhoşluğa yol
açar.
Tedavi:
Parfümler için belirtilen tedavi uygulanır. Çocuklarda bu ürünlerin alınmasından sonra, havale ve koma ile seyreden alkole bağlı kan şekeri düşmesi ortaya çıkar. Tedavi için damar yoluyla şekerli çözeltiler verilir.
Yiyecekler
Balık zehirlenmesi: Karabalık, yeşil sazan ve turna balığı kusma, ishal ve karın ağrısına yol açar. Tropik bölgede yetişen balon balığı ise çok daha zehirlidir ve ölümlere yol açar.
Patates zehirlenmesi: Patates filizleri "solanin" adı verilen bir zehir içerir. Bu zehir bulantı, kusma ve ishal gibi mide-bağırsak bozukluklarına yol açar.
Mantar Zehirlenmesi: Genel olarak zehirli mantarlar pek ayırt edilemez. Başlıca zehirli mantarların başında kırmızı şapkalı mantar, koyu kahverengi şapkalı mantar, yeşil şapkalı mantar, beyaz şapkalı mantar ve gri şapkalı mantar gelir.
Belirtiler:
Tükürük salgısında artış, nabız yavaşlaması, göz bebeklerinde küçülme, karın krampları, bulantı, kusma, halsizlik, düşük tansiyon, çarpıntı vb.
Solunum Yoluyla Zehirlenme
Tütün: Tütün zehirlenmesi genellikle aşırı sigara
içilmesinden sonra ortaya çıkar.
Belirtiler: Baş ağrısı, çarpıntı, soğuk terleme, solgunluk, bulantı, kusma, ishal ve halsizlik.
Tedavi: Hasta açık havaya çıkarılır.
Gaz ve Buharlar:
Solunum yoluyla gerçekleşen zehirlenme durumudur. Hasta hemen
açık havaya çıkarılmalıdır.
Deri Yoluyla Zehirlenmeler:
Başlıca böcek sokmaları sonucu oluşan zehirlenmelerdir. Ağır
olmayan hafif durumlarda antihistaminik kremler kullanılır.
Kaynak: Medicana İlk Yardım Genel Sağlık Ansiklopedisi c.5 s; 191,193,194,195,197
Yorumlar
Yorum Gönder