Böcek sokmalarıyla çok sık karşılaşırız. Özellikle aynı anda
birçok böceğin sokması durumunda ağır sonuçlar ortaya çıkabilir.
Sokmalarıyla alerjiye yol açabilen böceklerin en başında zar kanatlılar gelir. Bu böcekler üç grup altında toplanır:
Bal arısı
Toprak arısı
Eşek arısı (Yabanarısı)
Arı Sokması
Bal Arısı Sokması:
Arılar, özellikle de bal arıları insanları en çok sokan ve ölüme en çok sebep olan böceklerdir.
Böcekler arasında yalnızca bal arıları soktukları
yerde iğnelerini ve kese içinde zehirlerini bırakır.
Olta iğnesine benzeyen bir
yapısı vardır saplandığı deriye takılı
kalır.
Bir kez soktuğunda, ölümcül bir yara almak pahasına iğnesini ve bazı iç
organlarını koparıp atmadan uçamaz.
Ölmek üzere olan arı uçup giderken, geride
bıraktığı iğne ve zehir kesesi kurbanına zehir akıtmaya devam eder.
Zehir
başlıca sinir sistemini etkileyen, alyuvarların parçalanmasına yol açan
maddeler ile çeşitli enzimleri ve histamini içerir. Bu maddelerin etkisiyle
sokulan bölgede ağrı duyulur.
Alerjisi olmayan insanlar için tek bir sokma ağrı
dışında önemli bir sorun yaratmaz. Arının sokmasıyla vücuda giren zehir miktarı
çok azdır. Kısa bir sürede maruz kalınan 500
sokmanın insan için için öldürücü bir doz oluşturduğu bilinmektedir.
Zehir Bileşimi :
Sinir zehirleri, alyuvar parçalayıcı maddeler, fosfolipaz
A (hücre yapısını yıkan madde) histamin
vb...
Hafif Durumdaki Belirtiler:
Ağrı, yanma , kaşıntı ve kızarıklık
Tedavi Yöntemi :
İğne çıkarılmalıdır. Antihistaminikli kremler yararlı olur.
Ağır durumdaki Belirtiler:
Kızarıklık, şişme, şok, sersemleme, kusma, karın krampları,
yüksek tansiyon, kalp atışında hızlanma ve ateş
Tedavi Yöntemi :
Böyle durumlarda damardan kalsiyum glükonat (kalsiyum
kaybını önlemek ve önüne geçmek için kullanılan ilaç) verilmesi
belirtileri hafifletir. Sokma sonucu vücuda bakteri bulaşmışsa antibiyotik de
verilebilir.
Yabanarısı Sokması:
Yabanarısı sokması, arı sokmasından biraz farklıdır.
Bal arılarından farkları ise
geride iğne bırakmamalarıdır.
Bu sebeple iğne çıkarma sorunu
olmaz.
Zehirleri arı zehrine benzemekle
birlikte asetilkolin (insan vücudunun sinir uçlarında salgılanan ileti
maddeleri) de içerir.
Yabanarısı sokması sonucu apseye (şişme) oldukça sık
rastlanır.
Sokmayla oluşan şişlik daha büyük ve daha ağrılıdır. Ancak uzun zaman
sonra kaybolur.
Zehir Bileşimi :
Sinir zehirleri, alyuvar parçalıyıcı maddeler, asetilkolin,
fosfolipaz A (hücre yapısını yıkan madde), histamin vb.
Belirtileri:
Sokulan bölgede ağrı, şişme, kaşıntı, kızarma ve bazen içi
sıvı dolu kesecikler .
Tedavi Yöntemi:
Sokulan bölge soğuk su ile yıkanır, antihistaminikli krem
sürülür.
Not: Ağır durumlarda hekim tedaviye tetanos serumu ekleyecek ve gerekli gördüğünde gelişmesi olası enfeksiyonlara karşı antibiyotik verecektir.
Saldıran Arı Sürüsünden Korunma Yolları:
Paniğe kapılmamak gerekir. Arıları ancak su ve duman
durdurabilir. Bu nedenle en yakın suya
atlamak ya da vücudu ıslatmak yararlı olur.
Karınca Sokması:
Genel olarak karıncalardaki zehir maddeleri düşük olduğundan birkaç dakika içinde belirtiler kaybolur. Ancak çok sayıda karıncanın üşüşmesine bağlı olarak belirtiler ağırlaşabilir.
Zehir Bileşimi:
Formik asit (karınca asidi)
Belirtiler:
Kaşıntı, kızarma, ağrı ve içi sıvı dolu kesecikler.
Tedavi Yöntemi:
Sulandırılmış amonyak
ve antihistaminikli krem
Ateş Karıncası Sokması:
Bazı tropik bölge ve Kuzey Amerika’da yaşarlar. Sokmaları çok tehlikelidir.
Zehir bileşimi:
Bradikinin (kas kasılmasına yol açan ağrı yapan madde),
alyuvar parçalayıcı madde
Belirtiler:
Nefes darlığı, kalp bölgesinde ağrı ve yüksek tansiyon
Kaynak:
Medicana Genel Sağlık Ansiklopedisi İlk Yardım c.5 s.57, 58
Yorumlar
Yorum Gönder